تدریس ترازمند – ۱۰۱ آموزه برگرفته از تجربه زیسته آموزشی

معرفی کتاب: تدریس ترازمند؛ ۱۰۱ آموزه برگرفته از تجربه‌ی زیسته‌ی آموزشی

نویسنده: غلامرضا خاکی
ناشر: هوش ناب، بهار ۱۴۰۲
تعداد صفحه: ۲۱۶ ص؛ مصور
قیمت: ۱۶۵ هزار تومان

به نقل از آموزمگ

غلامرضا خاکی، استاد بازنشسته دانشگاه، از جمله نادر مدرسانی است که تجربه زیسته خود را از کلاس‌های درس به رشته تحریر درآورده است. کتاب «تدریس ترازمند» کتابی است برخاسته از تجارب واقعی یک مدرس دانشگاه که چند دهه از عمر خود را صرف یاددهی و یادگیری در کلاس‌های درس کرده است.

خاکی در این کتاب، ابتدا مقصود خود را از مفهوم «تجربه» بیان می‌دارد و توضیح می‌دهد که تجربه، نه امری صرفا عملی و نه صرفا ذهنی است بلکه از تلفیق ذهن و عمل و عاطفه شکل می‌گیرد و با تأمل کردن بر آن، درونی می‌شود. تجربه‌ای که در تار و پود وجود آدمی رسوخ کرده است، این قابلیت را دارد که در ترکیب با آگاهی و تأمل، به «آموزه» تبدیل شود. آموزه، گزاره‌ای است که از تجربه و تأمل بر آن حاصل می‌شود. این طور نیست که هر تجربه لزوما به آموزه ختم شود همچنین آموزه‌ها نیز لزوما از تجربه نمی‌خیزند. اما آموزه‌ای که از تجربه برخاسته باشد، به تعبیری که استاد کزازی در دیباچه کتاب، «آموزه‌ی برگرفته از آزموده» نامیده است، همان است که از محک روزگار بیرون آمده و کارآمدی‌اش را اثبات کرده است.

در بخش دوم کتاب، نویسنده تدریس ترازمند را مستلزم هماهنگی و هم‌سنگی سه مولفه می‌داند. «توانش»، دانش و مهارت تخصصی مدرس است که برای تدریس نیازمند تسلط و آگاهی نسبت به رشته تخصصی خویش است. «روش»، مهارت و فن تدریس است که مبتنی بر روانشناسی آموزشی و بهترین شیوه‌ی انتقال دانش و جلب مشارکت دانشجو و یادگیرنده در مسیر یادگیری است. و نهایتا، «منش»، ظرفیت‌های وجودی و شخصیتی مدرس است که تاثیری ماندگار بر قلب و ذهن دانشجویان می‌گذارد و مهم‌ترین نقش را در جلب توجه دانشجو نسبت به درس و یادگیری بر عهده دارد.

در این بخش نویسنده ۱۰۱ آموزه را مطرح می‌کند که در دو بخش اصلی آموزه‌های روشی و آموزه‌های منشی قرار می‌گیرند. نویسنده صحبتی از آموزه‌های توانشی نمی‌کند، زیرا پیشفرضش این است که هر مدرسی، حداقلی از دانش و تخصص لازم را برای تدریس در رشته خود داراست. اما نیاز دارد آموزه‌های روش تدریس و منش معلمی را هم به کار گیرد، تا تدریسش موثر و کارآمد باشد.

از آنجایی که نویسنده نه تنها یک استاد دانشگاه، بلکه ادیب و مولانا پژوه است، لحن و متن کتاب ادیبانه و دلنشین است و تفاوت چشمگیری با کتاب‌هایی با ادبیات خشک و رسمی دانشگاهی دارد. نویسنده هم زیبا و گیرا نوشته و هم تلاش کرده شأن علمی و آکادمیک را در متن حفظ کند.

این کتاب همچنین شامل سه پیشگفتار از میرجلال‌الدین کزازی (استاد ادبیات فارسی)، محمود مهرمحمدی (استاد مطالعات برنامه درسی) و نعمت‌الله فاضلی (استاد مردم‌شناسی و مطالعات فرهنگی) است که هر یک درباره ارزش‌های کتاب و کار نویسنده و همچنین نظرات و تجاربشان درباب تدریس و آموزش مطالب جالبی را نگاشته‌اند.

مطالعه این کتاب برای همه کسانی که به کار تدریس و آموزش علاقمندند به‌ویژه مدرسان دانشگاه، می‌تواند مفید و خواندنی باشد.